Czym jest kultura organizacji i czy każda firma jej potrzebuje?

Kultura organizacji to ważny element tożsamości każdej firmy. W dużej mierze decyduje o tym, jakie zachowania są akceptowalne, jaka atmosfera panuje w przedsiębiorstwie, jak komunikują się członkowie zespołu w godzinach pracy – a więc jak pracownicy czują się w miejscu pracy. Badacze podkreślają, że kultura organizacyjna decyduje o sukcesie firmy w takim samym stopniu jak stworzenie i wdrożenie strategii firmy.

Czym właściwie jest kultura organizacji? Jak duże znaczenie ma dla misji firmy? Jakie istotne poziomy kultury organizacyjnej możemy wyróżnić? Czy budowanie kultury organizacyjnej jest łatwe? Jak się zabrać do zbudowania właściwej kultury organizacyjnej? Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak zadbać o kulturę organizacyjną Twojej firmy, zajrzyj do artykułu.

Kultura organizacji, czyli kreowanie osobowości firmy

O tym, czym jest kultura organizacji, mówiono już wiele, zatem powstało mnóstwo definicji. Bogdan Nogalski opisuje kulturę organizacyjną jako „normy społeczne i systemy wartości stymulujące pracowników, właściwy klimat organizacyjny, sposób zarządzania, podzielane znaczenia i symbole, schematy poznawcze, wymogi zachowania„.

W każdej firmie tworzy się jakaś kultura organizacji. Czasami jest dobrze zdefiniowana przez członków organizacji, czasami nie, ale zawsze istnieje. Firma, nienależnie od wielkości i branży, ma swoją własną osobowość, kształtowaną przez pracowników.

Niekiedy kulturę organizacyjną przypadkowo tworzą różnego typu zachowania pracowników, opowiadane sobie historie o firmie, nieformalne działania. W innych przypadkach budowanie kultury organizacyjnej zachodzi świadomie i konsekwentnie. Organizacja wkłada dużo wysiłku, żeby zdefiniować wartości firmy, które uwzględniają wizję działalności oraz wspólny cel. Jak łatwo się domyślić, najlepsze przedsiębiorstwa na świecie stosują to drugie podejście. Troskliwie i starannie tworzą kulturę organizacyjną, gdyż wiedzą, że dzięki niej mają więcej szans powodzenia. Okazuje się równie ważna jak dobra strategia.

Kultura organizacyjna w teorii

Jak powinna wyglądać kultura organizacyjna firmy w teorii? Co składa się na kulturę organizacyjną? Wiele w tym temacie powiedział znany badacz psychologii organizacyjnej, Edgar Schein. Stworzył tak zwaną piramidę Scheina, czyli zdefiniował trzy poziomy kultury organizacyjnej.

Według Scheina kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie jest tworzona przez odpowiednie praktyki, postępowanie, system wartości, a także zaangażowanie pracowników i innych członków organizacji. Kultura organizacyjna składa się z trzech następujących poziomów:

1. Artefakty

Są to dobrze widoczne elementy kultury organizacyjnej danej firmy, łatwe do uświadomienia zarówno przez pracowników, jak i przez osoby z zewnątrz. Wyróżniamy:

• artefakty behawioralne (poszczególne zachowania pracowników w firmie, utarte zwyczaje, system obrzędów i rytuałów);
• artefakty fizyczne (materialne elementy kultury organizacyjnej, czyli dress code, organizacja biurek na open space, wygląd służbowych aut, architektura budynku);
• artefakty językowe (stosowane słownictwo, historie opowiadane o danej firmie).

2. Normy i wartości

Chodzi o normy i wartości w przedsiębiorstwie wykreowane przez pracodawcę, konieczne do zarządzania firmą i do realizacji założonych celów. Zespół wartości dotyczy na przykład filozofii, misji czy strategii firmy. Wliczamy tu zarówno jasno określone i zdeklarowane zasady, jak i te należące do nieformalnych struktur, ale tak czy inaczej wpływające na kulturę organizacji (dobra atmosfera w miejscu pracy, działania zwiększające poczucie bezpieczeństwa pracowników, reagowanie w sytuacjach kryzysowych).

3. Założenia

Ze wszystkich trzech poziomów założenia najtrudniej zmienić. To pojęcia, które są mocno powiązane z kulturą organizacji, ale zazwyczaj niedostrzegalne i trudne do uświadomienia. Oznaczają przekonania i sposób spostrzegania świata przez pracowników.

Typy kultury organizacyjnej

Jak bardzo kultury organizacyjne mogą się od siebie różnić? Na to pytanie odpowiedzieli Kim S. Cameron i Robert E. Quinn, wyróżniając cztery typy kultury organizacyjnej.

Kultura adhokracji (od wyrażenia „ad hoc”) bazuje na tworzeniu, czyli stale skupia się na rozwoju, poszukuje innowacji. Jest dynamiczna, zmienia się i przekształca najszybciej z tych czterech typów. Stara się nie ograniczać myślenia, które może doprowadzić do nowatorskich rozwiązań. Wyjątkowo ceni sobie przedsiębiorczość, inicjatywę i kreatywność pracowników, rozumiejąc, że eksperymenty wymagają ryzyka. Ten rodzaj kultury organizacji najczęściej pojawia się w startupach i branży IT.

Kultura hierarchii opiera się na kontroli. Dotyczy przede wszystkim bardzo sformalizowanych firm z dobrze zdefiniowaną hierarchiczną strukturą, gdzie każda osoba ma jasno określone miejsce i zakres działań. Pracowników obowiązują sztywne procedury i ustalone standardy obsługi, dzięki czemu jest możliwa powtarzalność, przewidywalność i efektywność. Tego typu kultura organizacji występuje na przykład w McDonald’s.

Kultura rynku oznacza rywalizację. Stawia na wydajność, osiąganie wyników i realizację zadań. Wszystko podporządkowuje uzyskaniu jak najwyższej pozycji na rynku i zwiększeniu obrotów finansowych. Zależy w dużej mierze od liderów, którzy pilnują, aby firma wybiła się ponad konkurencję. Taki typ kultury organizacji można zaobserwować między innymi w Apple.

Kultura klanu wiąże się ze współpracą. Zwraca ogromną uwagę na to, czy pracownik czuje się w miejscu pracy dobrze. Wkłada wysiłek w stworzenie przyjaznej, swobodnej, rodzinnej atmosfery w firmie. Docenia lojalność, tradycję i poczucie wspólnoty. Zależy jej na tym, by wspierać pracowników na każdym możliwym etapie. Wszyscy w firmie są równie ważni, połączeni przyjacielskimi więzami.

Jak kultura organizacji wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstwa?

Kultura organizacji ma ogromne znaczenie z punktu widzenia pracodawcy. Jest wręcz istotą wszystkiego, co ważne w firmie. Stanowi jeden z najbardziej kluczowych elementów rozwoju firmy.

To kultura organizacyjna firmy pokazuje kandydatom do pracy, że warto złożyć CV w danym miejscu. To ona integruje pracowników i nadaje sens ich działaniom. To ona w dużej mierze sprawia, że cały zespół lubi to, co robi. To ona ułatwia realizację założonych celów, co przekłada się na wzrost przychodów w przedsiębiorstwie.

Kultura organizacji jest unikalna, charakterystyczna dla danej firmy. Nie da się jej podrobić czy skopiować, gdyż wtedy zniknie cała jej wyjątkowość. Warto ją świadomie chronić i pielęgnować, żeby przyniosła jak najwięcej korzyści.

Jak budować kulturę organizacyjną w firmie krok po kroku

Jak wspomnieliśmy, każda firma ma jakąś kulturę organizacyjną, ale często tworzy się ona bez ustaleń, tak po prostu. Jednak po co zostawiać wszystko przypadkowi? To od Ciebie zależy, czy masz kontrolę nad osobowością firmy, czy nie. Jeżeli zadbasz o ten aspekt, łatwiej Ci będzie realizować nawet ambitne cele firmowe.

Od czego zacząć budowanie kultury organizacyjnej? Najpierw stwórz plan. Zastanów się, co chcesz uzyskać w danym czasie i za pomocą dostępnych środków. Stwórz jasne zasady. Określ wartości firmy i pozyskaj pracowników, którzy się z tymi wartościami identyfikują.

Kiedy już wiesz, czego chcesz, a także masz zasoby osobowe, przygotuj misję i wizję firmy. Te elementy powinny być jak najbardziej spójne z wartościami firmowymi. Pamiętaj, że dobrze określona misja firmy stanowi ogromną przewagę na rynku. Wymarzoną sytuacją dla pracodawcy jest ta, w której wartości budowane są niejako oddolnie, wynikają z naturalnych zachowań zespołu. W takim scenariuszu mamy pewność, że pracownicy utożsamiają się z kulturą organizacji, a nie – jak to niestety często bywa – dostają ją odgórnie, w formie zbioru zasad.

Następnie zaangażuj pracowników w życie firmy. Niech czują się jej częścią i wiedzą, że ich działania dokądś zmierzają. Tutaj ważne jest identyfikowanie i zaspokajanie zawodowych i osobistych potrzeb podwładnych.

W kolejnym kroku dbaj o przyjazną atmosferę. Rozmawiaj z pracownikami, rozwiązuj konflikty. Komunikacja to podstawa! Dzięki temu szybko zauważysz, że coś szwankuje – i dowiesz się, jak zareagować.

Na koniec miej świadomość, że kultura organizacyjna firmy to proces, który ulega zmianom. Weryfikuj stosowane rozwiązania. Mogą okazać się niewystarczające, nawet jeśli wcześniej się sprawdzały. Reaguj, jak tylko znajdziesz problem.

Podstawowe funkcje kultury organizacyjnej

Dlaczego warto budować kulturę organizacji? Spełnia ona bardzo ważne funkcje z punktu widzenia zarówno pracowników, jak i szefostwa. Wpływa pozytywnie na funkcjonowanie całej firmy.

Przede wszystkim kultura organizacyjna pomaga wdrożyć cele organizacji. Dzięki niej każdy może łatwiej zrozumieć misję i wizję firmy, a także już na etapie rekrutacji zapoznać się z preferowanymi wartościami. Pracownicy bez trudu identyfikują się z firmą i czują się częścią większej całości, a to przekłada się na wyniki.

Za pomocą kultury organizacji firma dostarcza pracownikom określonych wzorców komunikowania, czy z klientami, czy w zespole. To znacznie ułatwia wykonywanie codziennej pracy i podnosi jakość działań. Umożliwia także szybkie dostosowanie się do zmiennych warunków i radzenie sobie w dobie kryzysu. Pozwala sprawnie przewartościować cele, jeśli konieczna jest zmiana.

Poza tym kultura organizacyjna buduje i rozwija pozytywne stosunki międzyludzkie w firmie. Pracownicy zjednoczeni takimi samymi wartościami łatwiej się dogadują. A gdy widzą wspólny cel, mają poczucie, że ich praca jest sensowna.

Nagrody i prezenty w kulturze organizacji

Ważnym elementem w budowaniu właściwej kultury organizacyjnej jest system zachęt. Dzięki niemu pracownicy chcą dawać z siebie jeszcze więcej i czują silniejszą więź z firmą. Warto ich nagradzać za mniejszy lub większy sukces, gdyż to zaprocentuje w przyszłości. Tak samo warto wręczyć im upominek przy okazji urodzin czy świąt. Dobre rozwiązanie prezentowe stanowią vouchery na przeżycia.

Świętowanie sukcesów zespołów, urodzin, jubileuszy czy ważnych momentów w życiu. To wszystko są okazje, w których możesz wykorzystać vouchery na przeżycia.

Ważną rolę w nagradzaniu odgrywa też integracja pracowników. Wspólne wyjście, pełne ciekawych atrakcji, pozostawia za sobą fantastyczne wspomnienia i znakomicie spaja cały zespół. Wszyscy mogą się poczuć jak członkowie wielkiej, szczęśliwej rodziny.

Jak widzisz, zadbanie o silną kulturę organizacyjną w dużej mierze decyduje o sukcesie firmy. Jeśli się chcesz dowiedzieć więcej o naszych rozwiązaniach, które mogą pomóc w tworzeniu kultury organizacyjnej Twojej firmy, koniecznie się z nami skontaktuj. Z przyjemnością pomożemy!